Zdrowy i piękny uśmiech to nie tylko zasługa aparatu ortodontycznego, czy przezroczystych nakładek. To również systematyczna współpraca z lekarzem, dzięki której pacjent zyska leczenie na miarę swoich potrzeb i możliwości.

Według danych, niemal 29 proc. Polaków wskazuje założenie aparatu ortodontycznego jako jednego z głównych sposobów na poprawienie stanu jamy ustnej[1]. Decydując się na leczenie ortodontyczne, warto mieć na uwadze, czego unikać, aby osiągnąć jak najlepsze rezultaty, a samo leczenie nie przysparzało trudności i nie pogorszyło kondycji uzębienia.

1. Rezygnacja z ulubionych potraw? Niekoniecznie

Leczenie wad zgryzu za pomocą standardowego aparatu ortodontycznego często wymaga wieluwyrzeczeń żywieniowych i rezygnacji z ulubionych potraw. Szczególnie ostrożnie należy spożywać twarde produkty. Orzechy, sezamki, twarde herbatniki – można się bez nich obejść, ale, czy musimy z nich rezygnować na czas leczenia, czyli ok. dwa lata? Nie zawsze. W przypadku przezroczystych nakładek ortodontycznych typu Invisalignunikanie niektórych pokarmów nie jest konieczne. Przezroczyste nakładki zdejmuje się przed jedzeniem i piciem, dzięki czemu można spożywać dowolne pokarmy bez wyrzeczeń. Ważne, aby po posiłku, przed ponownym założeniem aparatu, dokładnie wyszczotkować zęby.

2. Awarie pod kontrolą

Podczas leczenia aparatami stałymi zdarzają się awarie. Odklejony zamek, przesunięty łuk, pęknięta ligatura – każde z tych uszkodzeń wymaga interwencji ortodonty. A co w przypadku mniejszych awarii? Czy można samodzielne naprawiać i regulować aparat? Niekoniecznie, chyba że zechcemy zniweczyć kilkumiesięczne efekty leczenia ortodontycznego i zaszkodzić swoim zębom. Natomiast przypadku nakładek Invisalign, które są pozbawione metalowych zamków, rurek czy łuków, awarie zdarzają się znacznie rzadziej. Możliwą usterką w leczeniu alignerami jest pęknięcie lub odkształcenie nakładek, jeśli nie są stosowane zgodnie z zaleceniami. Warto wspomnieć, że pacjent otrzymuje od lekarza komplet kilku lub wszystkich nakładek jeszcze przed rozpoczęciem leczenia, a następnie wymienia je co ok. 7-14 dni (lub zgodnie z zaleceniami specjalisty). Jeśli pacjent nie uszkodzi nakładek, zazwyczaj można kontynuować ich noszenie do momentu wymiany na kolejny zestaw z serii. Natomiast jeśli cokolwiek się wydarzy, należy koniecznie powiadomić swojego ortodontę i ustalić dalsze kroki[2].

3. Papieros? Nie, dziękuję

Dym papierosowy to nie tylko szkoda dla płuc czy serca, ale także dla zębów. Przebarwienia, schorzenia dziąseł, próchnica, utrata zębów, krępujące zmiany na języku, a także nowotwór[3]. Niezależnie od metody leczenia ortodontycznego, warto zrezygnować z palenia chociażby ze względu na powstawanie plam lub odbarwień na aparacie stałym i nakładkach. Dotyczy to również e-papierosów[4]. Z kolei w przypadku leczenia nakładkowego nie sprawdzi się zdejmowanie nakładek na czas palenia. Alignery Invisalign powinny być noszone przez ok. 22 godziny na dobę, a częste ich zdejmowanie może skrócić ten czas, co w efekcie przełoży się na długość i efektywność leczenia. A może rzucenie palenia na czas prostowania zębów przyczyni się do zerwania z nałogiem na dobre?

4. Omijanie wizyt, zgubione nakładki

W przypadku tradycyjnego leczenia ortodontycznego, kontrole odbywają się najczęściej raz
w miesiącu. Każda opóźniona lub odwołana wizyta może wydłużyć leczenie. Z tego powodu, planując dłuższy wyjazd lub wakacje, należy odpowiednio wcześnie powiadomić o tym swojego ortodontę. Będzie mógł on zaplanować leczenie oraz ostatnią wizytę przed wyjazdem. Kwestia wizyt kontrolnych wygląda nieco inaczej w leczeniu nakładkami Invisalign. Pacjent pojawia się w gabinecie raz na 8-12 tygodni (lub zgodnie z zaleceniami lekarza), co jest szczególnie komfortowe w okresie wakacyjnym.

5. Sport a aparat ortodontyczny

Rozpoczęcie leczenia ortodontycznego nie musi oznaczać rezygnacji z aktywności fizycznej i treningów. W przypadku aparatów stałych osoby uprawiające sporty kontaktowe powinny stosować specjalne ochraniacze na zęby, co pozwoli uniknąć nie tylko uszkodzenia aparatu, ale przede wszystkim ran i odgnieceń wewnętrznej strony policzków. Warto skonsultować się ze swoim lekarzem, który pomoże dobrać właściwy typ ochraniacza. Nieco inaczej wygląda kwestia uprawiania sportu, jeśli korzystamy z leczenia Invisalign. Nakładki nie posiadają wystających elementów, które mogłyby potencjalnie uszkodzić jamę ustną, a w razie potrzeby można je po prostu zdjąć.

– Obecność lekarza ortodonty i dobra współpraca z pacjentem są niezwykle ważne, aby uzyskać pożądane efekty leczenia. Stosowanie się do ogólnych zaleceń lekarza pomoże również znacznie ograniczyć ryzyko awarii, niezależnie od zastosowanej metody leczenia. Wszelkie uszkodzenia aparatu powinny być niezwłocznie zgłaszane lekarzowi prowadzącemu – w licznych przypadkach nie zaleca się zwlekania do kolejnej wizyty kontrolnej lub, co gorsza, naprawiania aparatu na własną rękę. Nawet jeśli po dłuższym czasie przyzwyczailiśmy się do noszenia aparatu czy nakładek, to wciąż należy na nie uważać. W leczeniu aparatami stałymi kłopoty może sprawić spożywanie twardych i kleistych pokarmów, które mogą prowadzić do odczepiania zamków i uszkodzenia łuków, a także utrudnić utrzymanie higieny jamy ustnej. Natomiast w leczeniu alignerami pacjent nie musi rezygnować z tego typu produktów, ale niektóre napoje, takie jak czerwone wino czy mocna czarna kawa mogą przebarwić nakładki, przez co stają się bardziej widoczne i mniej estetyczne. W leczeniu nakładkowym nie ma praktycznie żadnych ograniczeń w diecie, a utrzymanie higieny jest bardzo proste, bo drobne attachmenty przyklejone do (niektórych tylko) zębów nie są żadnym utrudnieniem – komentuje dr n. med. Katarzyna Potoczek-Wallner, ortodonta, wiceprezes Polskiej Akademii Alignerowej certyfikowany lekarz Invisalign.

Zalecenia lekarza – klucz do sukcesu

[1] https://stomatologianews.pl/rowne-zeby-prawidlowy-zgryz-o-tym-marzy-blisko-jedna-czwarta-polakow/

[2] https://www.parkerdentalandortho.com/blog/important-steps-for-dealing-with-common-orthodontic-emergencies/

[3] https://www.infodent24.pl/newsdentpost/papierosy-wrog-zdrowia-jamy-ustnej-nr-1,113369.html

[4] https://www3.aaoinfo.org/blog/vaping-oral-health/